Чӑваш Енри Гостехнадзора чылай ҫул Владимир Димитриев ертсе пычӗ. Владимир Павлович Шупашкар районӗнчен пулнине, хӑй вӑхӑтӗнче вӑл Сарапакасси ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗнче ӗҫленине астӑвакансем астӑваҫҫӗ, пӗлекенсем пӗлеҫҫӗ пулӗ.
Ӗнер вара республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев ӑна ӗҫрен хӑтарма йышӑннӑ. Мӗн сӑлтавпа капла тӑвас тенине те ӗҫлӗ хутра асӑнса хӑварнӑ: ку утӑм Владимир Димитриев урӑх ӗҫе куҫнипе сӑлтавланӑ.
Паян Михаил Игнатьев Элтепер тепӗр хушу кӑларнӑ. 236-мӗш номерлӗскерте маларах асӑннӑ инспекцие кам ертсе пырассине палӑртнӑ. Ку ҫын — Евгений Еландаев. Хальхи вӑхӑтра вӑл Гостехнадзорта пуҫлӑхӑн ҫумӗнче тӑрӑшать. Паянтан Евгений Викторовича пуҫлӑх тивӗҫне вӑхӑтлӑх пурнӑҫлама шаннӑ.
Шупашкар районӗнчи Шӗнерпуҫӗнче вырнаҫнӑ «Чувашский бройлер» (чӑв. Чӑваш бройлерӗ) акционерсен обществинчи лару-тӑру унта ӗҫлекенсене хытах пӑшӑрхантарать. Унта тӑрӑшнисенчен пӗр пайӗ ӗҫрен хӑй ирӗкӗпе хӑтарма ыйтса заявлени ҫырнӑ та ӗнтӗ. Пӗлнӗ-илтнӗ тӑрӑх, ыттисене те ҫапла тума сӗнеҫҫӗ.
Янӑраса та кӗрлесе тӑнӑ, предприяти ячӗ хӑех бренд пулса тӑнӑ хапрӑк кайӑк-кӗшӗк валли апат туяннишӗн кӑна 90 миллион тенкӗ ытла парӑма кӗрсе кайнӑ. Ҫутӑшӑн та парӑм пӗчӗк мар. Унран парӑма шыраса илес тесе харӑсах темиҫе предприяти республикӑн Арбитраж судне тавӑҫпа тухнӑ, вӗсем хапрӑка панкрута кӑларма ыйтнӑ.
Чӑваш Енӗн Элтеперӗн Администрацийӗн пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх, республикӑн правительствин ӗнерхи ларӑвӗнче унти «Чӑваш бройлерӗнчи» лару-тӑрӑва та хускатнӑ. Ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артамонов каланӑ тӑрӑх, предприятире 546 ҫын тӑрӑшать, вӗсенчен 36-шне штата чакарасси пирки хут тыттарнӑ. Ӗҫсӗр юлас хӑрушлӑх ытти ӗҫчене те шиклентерет. Михаил Игнатьев Элтепер ҫынсене урамра хӑвармалла мар тесе каланӑ.
Чӑваш Енре, пӗлтӗрхи ҫак тапхӑрпа танлаштарсан, шывра путса вилнӗ ҫынсен хисепӗ ӳснӗ. Нумаях пулмасть 6 ҫулти арҫын ача пӗвере путнӑ.
Ку инкек Шупашкар районӗнчи Мӑн Кивпулӑх ялӗнче пулнӑ. Арҫын ача амӑшӗпе пӗрле яла ҫуллахи каникула килнӗ. Ҫак арҫын ача тата тепӗр ача, 5-рискер, велосипедпа ярӑнма кайнӑ. Анчах кун пирки вӗсем никама та систермен.
Пӗве урлӑ каҫма тӑрсан арҫын ача кӗпер ҫине тӑнӑ. Унӑн уринче тапочка тухса ӳкнӗ. Ача ӑна илес тесе пӗшкӗннӗ те тытӑнса тӑрайман — шыва чӑмнӑ. Тусӗ ҫакна курсан киле чупнӑ, тӑванӗсене каласа кӑтартнӑ.
Ачан виллине икӗ сехетрен тупнӑ. Халӗ экспертиза ирттереҫҫӗ. Кун хыҫҫӑн пӗтӗмлетӳ тӑвӗҫ.
Муниципалитетсене ертсе пыракансен тата муниципалитет служащийӗсен Республика кунӗ тӗлӗнче канма вӑхӑт пулман. Ҫӗртмен 25-мӗшӗнче, сӑмахран, вӗсем асӑннӑ ӗҫре тӑрмашакансен IX кунне хутшӑннӑ. Кӑҫал ӑна Куславкка районӗнчи Ҫӗньял ялӗнче ирттернӗ.
Мероприятине хутшӑннӑ республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев Чӑваш Ен пуянсене укҫа-тенкӗ хывма илӗртӳллӗ регион пулнине, влаҫра ларакансем халӑх пурнӑҫне лайӑхлатассишӗн ҫине тӑрса ӗҫленине палӑртса хӑварнӑ.
Тӗрлӗ тупӑшӑва тухнисен утӑ ҫулма та, мечӗк хӑвалама та тивнӗ. «Пӑхаттир пуҫлӑх» номинацире ку ята Шупашкар районӗнчи Кӑшавӑш ял тӑрӑхне ертсе пыракан Сергей Мульдияров ҫӗнсе илнӗ, иккӗмӗш вырӑнта — Тӑвай районӗнчи Йӑнтӑрччӑ ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Анатолий Семенов, виҫҫӗмӗшӗнче — Вӑрнар районӗнчи Мӑн Явӑш ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Андрей Васильев.
Хутӑш эстафетӑра Шупашкар районӗ мала тухнӑ, иккӗмӗшӗнче — куславккасем, виҫҫӗмӗшӗнче — сӗнтӗрвӑррисем.
Ӗнер, Ҫӗртмен 25-мӗшӗнче Шупашкар районӗнчи Станьял ялӗ ҫывӑхӗнче Пӗтӗм чӑвашсен халӑх уявӗ «Ҫимӗк» иртрӗ. Вӑл, Чӑваш ентешлӗхӗсемпе районсенчи (регионсенчи) таврапӗлӳҫӗсен уйрӑмӗсене халалланӑскер, маларах иртнӗ Чӑваш Республикин кунӗн тӑсӑмӗ евӗр иртрӗ. Ҫимӗке Самар, Крым, Тутарстан, Пушкӑртстан, Эстони тата ытти тӑрӑхри чӑвашсем ҫитнӗ. Уяв тӑван чӑваш чӗлхипе иртрӗ.
Уявра ирттерме палӑртнӑ йӑла-йӗрке йышӗ сахал марччӗ, «Чемен карти» этнохулашра вӗсене пурне те кӑатртрӗҫ. Ваттисен пил сӑмахне Чӑваш ваттисен тӗп канашӗн ертӳҫи Виталий Станьял тата Чӑваш халах ӑс-хакӑлӗпе ӳнер академийӗн президенчӗ Евгений Ерагин тухса каларӗҫ. Ҫимӗк тӗлне хатӗрленӗ таврапӗлӳпе туризм центрӗнче йӗркеленӗ таврапӗлӳҫӗсен пуххине Чӑваш таврапӗлӳҫисен председателӗ Сергей Сорокин ертсе пычӗ.
Усал-тӗселтен тасатакан сӑваплӑ ҫулӑма тивӗртнине, хулаш йӗри-тавра хӗрсем ака тунине («хӗраки»), йӑх юписене лартнине Ҫимӗке килнӗ пур хӑна сӑнарӗ — вӗттинчен пуҫласа аслисем таранах. Пурте пӗрле алӑ тытса пысӑк вӑйӑ картинче ҫаврӑнчӗҫ.
Пӗтӗм чӑвашсен Ҫимӗкне килнӗ Чӑваш Енӗн культура министрӗн ҫумӗ Вячеслав Оринов ҫапла палӑртрӗ: «Ку уявра халӑх чунӗ палӑрать.
Шӑрӑх ҫанталӑкра шывра асӑрхануллӑ пулма ыйтаҫҫӗ. Ҫапах хӑшӗ-пӗри ҫакна хӑлхана чикмест — ӳсӗрле шыва кӗме каять.
Инкек Шупашкар районӗнчи Атӑльялӗнче пулнӑ. Ҫамрӑк арҫын ӳсӗр чухне шыва кӗме кайнӑ. 28 ҫултискер пӗвере пӗчченех чӑмпӑлтатнӑ.
Кӑштахран ял ҫыннисем арҫын виллине асӑрханӑ та ҫӑлавҫӑсене чӗннӗ. Унӑн кӗлеткине водолазсем ҫыран хӗррине илсе тухнӑ.
Сӑмах май, кӑҫал ҫу-ҫӗртме уйӑхӗсенче республикӑра 9 ҫын путса вилнӗ. Вӗсенчен виҫҫӗшӗ — ачасем тата ҫамрӑк. Инкек чылай чухне шыва кӗме юраман вырӑнта пулать. Кӑҫал республикӑра 14 пляж официаллӑ майпа ӗҫлет.
Нумаях пулмасть Шупашкар районӗнчи «Атлашевский» ял хуҫалӑх комплексӗ ҫумӗнче доярсен тата выльӑх-чӗрлӗхе искуственнӑй майпа пӗтӗлентерекенсен республика конкурсӗ иртнӗ.
Мероприятие пултарулӑх ушкӑнӗсем илем кӳнӗ. Вӗсем конкурсҫӑсене юрӑ-ташӑпа хавхалантарнӑ. Шупашкар районӗнчи Ҫӑкалӑх ялӗнчен «Ҫӑкалӑх» ансамбль те килнӗ унта. Вӗсем концерт программипе ҫитнӗ.
Ансамбль ертӳҫи — В.Андреева. Вӑл пурне те Ӗҫ ҫыннин ҫулталӑкӗ ячӗпе саламланӑ. Ушкӑн вырӑс тата чӑваш юррисене шӑрантарнӑ. Чикан ташши пурин кӑмӑлне те ҫӗкленӗ. Концерт пурне те килӗшнӗ.
Шупашкарта ҫӗнӗ ҫӑвана официаллӑ майпа уҫнӑ. Вӑл та Шупашкар районӗнчи Явӑш ялӗ ҫывӑхӗнче пулӗ.
Хулан ҫӗнӗ масарӗ 17-мӗш номерлӗ. Вӑл унчченхи 11-мӗш тата 12-мӗш ҫӑвасене хирӗҫ вырнаҫнӑ. Ҫӗнӗ масар 6 гектар пысӑкӑш. Унти тирпейлӗхе ЖКХ тата хӑтлӑх управленийӗ пӑхса тӑрӗ. Явапли — Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗн Алексей Ладыковӑн коммуналлӑ хуҫалӑх ыйтӑвӗсемпе ӗҫлекен ҫумӗ пулӗ.
Ҫӑвана унччен маларах сӑвапланӑ. Ку ӗҫе ҫу уйӑхӗн 30-мӗшӗнчех пурнӑҫланӑ.
«Чӑвашупрдор» хысна учрежденийӗн пуҫлӑхӗ Игорь Прусаков ака уйӑхӗн 17-мӗшӗнче руль умне ӳсӗр ларнипе ҫул-йӗр инспекторӗсен аллине ҫакланнине эпир пӗлтернӗччӗ.
Аса илтеретпӗр, ӗҫри урапана тытса пыракан пуҫлӑх инспекторсемпе те хӑйне кӑнттам тытнӑ. Урапа умне хӗрӗнкӗ пуҫпа кӗрсе ларнӑ пуҫлӑх Чӑваш Енӗн правительствин ҫул-йӗр ҫинчи хӑрушсӑрлӑх енӗпе ӗҫлекен комиссин пайташӗ шутланать.
Ҫӗртмен 20-мӗшӗнче Шупашкар районӗнчи 2-мӗш суд участокӗн миравай тӳри пуҫлӑха ҫулталӑк ҫурӑлӑха водитель прависӗр хӑварма тата 30 пин тенкӗлӗх штрафлама йышӑннӑ.
Суд ларӑвне темиҫе хутчен те куҫарнине пӗлтереҫҫӗ. Малтан — ваккат ыйтнипе, каярах икӗ хутчен — кӳнтеленсене чӗннине пула, тепрехинче — тӳре ӗҫлине кура.
Паян, ҫӗртме уйӑхӗн 21-мӗшӗнче, 17 сехет те 10 минутра М-7 федераци ҫулӗ ҫинче 400 литр топливо тӑкӑнса кайнӑ. Ку Шупашкар районӗнчи Ҫырмапуҫ ялӗ ҫывӑхӗнче, автоҫулӑн 659-мӗш ҫухрӑмӗнче пулнӑ.
Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, «КамАЗӑн» 42 ҫулти водителӗ интервала пӑхӑнмасӑр Мерседес маркӑллӑ йывӑр тиевлӗ урапапа ҫапӑннӑ. Телее, аварире никам та вилмен. Анчах Мерседесран ҫул ҫине 400 литр дизель топливи тӑкӑннӑ.
ҪҪХПИ ӗҫченӗсем вырӑна тӳрех ҫитнӗ. Вӗсем урапасене иртсе ҫӳремелли майсем туса панӑ. Ҫӑлавҫӑсем вара аварие пӗтерес тӗллевпе ӗҫленӗ.
+12.3 °C